تفاوت‌های ورق استیل بگیر و نگیر

در یک دسته بندی خاص که در بازار سنتی استیل خیلی رایج است، می‌توان ورق‌های استیل را به دو گروه بگیر و نگیر تقسیم کرد. این اصطلاحات به مغناطیسی بودن یا نبودن ورق اشاره دارند. به طوری که ورق استیل بگیر به وسیله آهنربا جذب می‌شود و ورق استیل نگیر خاصیت مغناطیسی ندارد. در ساخت این دو ورق از آلیاژهای مشابهی استفاده می‌شود اما به دلیل ساختار متالورژیکی و کریستالی متفاوت برخی از آلیاژها، یک ورق حالت مغناطیسی دارد و دیگری چنین نیست. به همین دلیل، هر کدام از انواع ورق استیل بگیر و نگیر در کاربردهای خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مطلب از بلاگ استیل رخ به طور تخصصی در مورد ورق مغناطیسی و غیر مغناطیسی صحبت می‌کنیم.

تفاوت استیل بگیر و نگیر چیست؟

از نظر آلیاژی هر دوی ورق‌های استیل بگیر و نگیر از آهن، کربن، نیکل، کروم و دیگر عناصر ساخته می‌شوند. این ورق‌ها به دلیل وجود کروم دارای ویژگی ضد زنگ زدگی و مقاومت به خوردگی هستند. اما ساختار ملکولی همین عناصر دلیل اصلی خاصیت مغناطیسی ورق است. هر چه عنصر کروم در ترکیبات ورق بیشتر باشد و از سوی دیگر درصد نیکل نیز افزایش پیدا کند، محصول نهایی بیشتر آستنیتی شده و خاصیت غیر مغناطیسی بیشتری پیدا می‌کند. به همین ترتیب، به عنوان ورق استیل نگیر شناخته می‌شود.

کروم موجود در انواع ورق استیل با اکسیژن روی سطح واکنش می‌دهد تا یک لایه غیرفعال اکسید شده ایجاد کند که در نهایت، از ورق در برابر خوردگی و زنگ زدگی محافظت می‌کند. در حالی که همه فولادهای زنگ نزن حداقل 10.5% کروم دارند، آلیاژها با درصد بالاتر مقاومت به خوردگی بیشتری را نشان می‌دهند. برای اینکه فولاد ضد زنگ مغناطیسی باشد، باید شرایط خاصی را برآورده کند:

• آلیاژ باید دارای آهن باشد که البته تمام آلیاژهای استنلس استیل نوعی فولاد هستند. یعنی ترکیب شیمیایی آنها حاوی آهن است.
• ساختار کریستالی آلیاژ باید مارتنزیتی یا فریتی باشد. که اصل تفاوت استیل بگیر و نگیر در همین خصوصیت است.

پس فقط اگر آلیاژ دارای ساختار بلوری آستنیتی باشد، مغناطیسی نیست.

ورق استیل بگیر و نگیر

انواع آلیاژهای فولاد ضد زنگ اغلب با عناصر دیگری مانند نیکل، کروم، سیلیکون، منگنز و مولیبدن ترکیب می‌شوند تا به استیل ویژگی‌های خاصی بدهند. فولاد سازان از این عناصر برای افزایش شکل پذیری، مقاومت به خوردگی، مقاومت در برابر حرارت، دوام محصول و بسیاری خصوصیات دیگر استفاده می‌کنند. به همین ترتیب، انواع آلیاژهای استیل بسیار متنوع هستند و شناسایی انها بسیار تخصصی است. یکی از طبقه بندی‌های ساده و در دسترس، دسته بندی انواع استیل بر اساس خاصیت مغناطیسی آنهاست. جهت تعیین تفاوت ورق استیل بگیر و ورق استیل نگیر می‌توان از تقسیم بندی براساس گرید به شرح زیر استفاده کرد:

انواع ورق بگیر

• گرید 410: یک نوع گرید مارتنزیتی است و در برابر خوردگی و حرارت مقاومت خوبی دارد. می‌توان این گرید را با عملیات حرارتی به طیف وسیعی از خواص مکانیکی سخت کرد. این امکان وجود دارد که گرید 410 را برای طراحی و شکل دهی سرد آنیل کرد.
• گرید 420: این گرید قادر به عملیات حرارتی تا حداکثر سختی تقریباً 500 برینل است. حداکثر مقاومت در برابر خوردگی را فقط در شرایط کاملاً سخت شده دارد.
• گرید 430: ورق استیل 430 در گروه فریتی قرار می‌گیرد که دارای شکل پذیری خوب و مقاومت عالی در برابر خوردگی است. مقاومت پوسته پوسته شدن این گرید در کاربردهای صنعتی بسیار بالاست.

انواع ورق نگیر

• گرید 301: این گرید دارای استحکام بالا، چکش خوار و مقاوم در برابر خوردگی است. از آنجایی که فولاد ضد زنگ درجه 301 بسیار چکش‌خوار و مقاوم در برابر سایش است، اغلب برای کاربردهای تزئینی استفاده می‌شود.
• گرید 303: فولاد ضد زنگ 303 به دلیل محتوای گوگرد و فسفر، قابلیت ماشین کاری بالایی دارد. معمولاً در صنعت هوافضا برای اتصالات، چرخ دنده‌ها، پیچ و مهره‌ها از ورق استیل گرید 303 استفاده می‌شود.
• گرید 304 و L304: متداول‌ترین فولاد زنگ نزن آستنیتی است. L304 تنوعی است که محتوای کربن کمتری دارد. 304 در صنایع مختلفی از جمله خودروسازی، غذا و نوشیدنی، هسته‌ای و حمل و نقل استفاده می‌شود، در حالی که L304 به طور کلی در کاربردهای جوشکاری استفاده می شود.
• گرید 316 و L316: در مقایسه با ورق استیل 304، گرید 316 کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گرید حاوی مولیبدن و نیکل بیشتری است. ترکیبات آن مقاومت در برابر خوردگی بالاتر را به خصوص در برابر کلریدهایی مانند نمک و آب دریا ایجاد می‌کند. ورق استیل 316 برای استفاده در نیروگاه‌های هسته‌ای و محیط‌های دریایی مناسب است، در حالی که L316 اغلب در صنایع دارویی و شیمیایی کاربرد دارد.
• گرید 317: این گرید درجه استحکام کششی بالایی در دماهای بالا ایجاد می‌کند. نسبت به فولاد ضد زنگ گرید 304 یا گرید 316 در برابر خوردگی و سوراخ شدن مقاوم‌تر است. با توجه به ترکیب این گرید، فولاد ضد زنگ گرید 317 آلیاژ گران‌تری نسبت به سایر گریدهای 300 است.
• گرید 321: ورق استیل 321 و H321 هر دو حاوی تیتانیوم هستند. با این حال، 321H دارای محتوای کربن بالاتر برای مقاومت در برابر دمای بیشتر است. هر دو آلیاژ اغلب در فرآوری‌های شیمیایی و پالایشگاه‌های نفت و گاز استفاده می‌شوند.

استیل بگیر بهتر است یا نگیر؟

در مورد پاسخ به این سوال که: «استیل بگیر بهتر است یا نگیر؟» هیچ جواب قاطعی وجود ندارد!  زیرا هر کدام از این ورق‌ها برحسب مشخصاتی که دارند که برای کاربردهای مختلفی استفاده می‌شوند. ولی در مجموع فولادهای ضدزنگ آستنیتی یا استیل نگیر خواص مکانیکی و شیمیایی بهتری دارند. در جدول زیر گروه‌های آلیاژی استیل از جنبه‌های مختلف باهم مقایسه شده‌اند.

گروه آلیاژی	خاصیت مغناطیسی	درجه کارسختی	مقاومت به خوردگی	قابلیت سخت‌کاری	شکل پذیری	مقاومت به حرارت بالا	مقاومت به دمای پایین	قابلیت جوشکاری
استنیتی	معمولاً ندارد	خیلی زیاد	زیاد	با کار سرد	خیلی زیاد	خیلی زیاد	خیلی زیاد	خیلی زیاد
داپلکس	دارد	متوسط	خیلی زیاد	ندارد	متوسط	کم	متوسط	زیاد
فریتی	دارد	متوسط	متوسط	ندارد	متوسط	زیاد	کم	کم
مارتنزیتی	دارد	متوسط	متوسط	کوئینچ و تمپر	کم	کم	کم	کم
رسوب سختی	دارد	متوسط	متوسط	پیر سختی	متوسط	کم	کم	زیاد

معمولاً ورق استیل بگیر در صنایع زیر استفاده می‌شود

1. خودروسازی
2. ساخت تجهیزات
3. واشر کششی
4. پانل‌های کابینت یخچال و فریزر
5. اتصال دهنده‌ها
6. آستر دودکش و حلقه‌های اجاق گاز
7. ساخت تیغه‌های برشی و تجهیزات جراحی
8. دریچه‌های سوزنی
9. پمپ و شیرآلات
10. توربین‌های گازی
11. بولت و پیچ
12. ساخت دکل‌های نفتی

از سوی دیگر، ورق‌های استیل نگیر در مورد زیر کاربرد دارند

1. در سیستم‌های آبی
2. ساخت سینک
3. لوازم آشپزخانه صنعتی
4. لوازم کاربردی مرغوب مانند قاشق چنگال و غیره
5. تجهیزات پردازش شیمیایی
6. صنایع غذایی
7. بسته بندی محصولات لبنی و نوشیدنی‌ها
8. مبدل‌های حرارتی
9. منیفولد اگزوز هواپیما
10. اتصالات انبساطی
11. تجهیزات کارخانه کاغذ سازی
12. تجهیزات فرآوری مواد غذایی
13. دیگ‌های بخار

آیا استیل بگیر زنگ می‌زند؟ ورق استیل نگیر چطور؟

ورق استنلس استیل به دلیل داشتن کروم در برابر زنگ زدگی مقاوم است. اما برای این مهم باید حداقل 10.5% کروم داشته باشد. با افزایش میزان کروم می‌توان ورق استیل را به طور کامل در برابر زنگ زدگی و خوردگی مقاوم کرد.

روش تشخیص نوع ورق استیل

برای تشخیص حالت مغناطیسی ورق استیل، آهن ربا را به قطعه مورد نظر نزدیک کنید، اگر آهن ربا به این قطعه چسبید یعنی اینکه ورق بگیر است اما اگر آهن ربا به قطعه نچسبد، ورق نگیر است. اما برای تشخیص اینکه ورق از استیل ساخته شده است، یک قطره چکان حاوی اسید هیدروکلریک را بردارید و مقداری از آن را روی قطعه مورد نظر بچکانید. بعد از نیم ساعت اسید را پاک کنید. اگر قطعه دچار تغییر رنگ شد، ورق از نوع استیل است. ناگفته نماند، استیل بعد از ساخت نیازی به روکش یا رنگ ندارد.

قیمت ورق استیل بگیر و نگیر چقدر است؟

عوامل مختلفی زیادی در قیمت استیل بگیر و نگیر موثر هستند که یکی از مهمترین آنها، نوع و درصد آلیاژهای مختلف است. در ورق استیل به دلیل استفاده از آلیاژهای گران مانند نیکل، قیمت این محصول افزایش پیدا می‌کند. ورق استیل نگیر به دلیل داشتن درصد بیشتری از نیکل، قیمت بالاتری دارد.

کلام آخر

تفاوت نوع ورق استیل بگیر و نگیر وابسته به ساختار کریستالی فولاد و به عبارت دیگر میزان عنصر کروم و نیکل موجود در آلیاژ است. هر چه کروم و نیکل در فولاد ضد زنگ بیشتر شود و استیل ساختار آستنیتی پیدا کند، خاصیت مغناطیسی آن کاهش پیدا می‌کند. حال که با انواع استیل های مغناطیسی و غیر مغناطیسی آشنا شدید، اگر می‌خواهید بهترین ورق استیل بازار را خریداری کنید، «مجموعه استیل رخ» با سال‌ها سابقه به شما در خرید ورق استیل کمک شایانی می‌کند. در وبسایت استیل رخ می‌توانید نسبت به مشخصات محصول، شرایط خرید، قیمت ورق استیل بگیر و قیمت ورق استیل نگیر اطلاعات خود را تکمیل کنید.