استنلس استیل DDQ چیست؟

کشش عمیق یا Deep Drawing یکی از فرآیندهای کاربردی برای شکل‌دهی ورق استیل است که یکی از شناخته‌شده‌ترین کاربردهای آن ساخت سینک‌های ظرفشویی و قطعات لوازم خانگی است. استنلس استیل DDQ ورقی است که به طور خاص متناسب با فرآیند کشش عمیق طراحی شده است. این نوع ورق با حداکثر قابلیت ازدیاد طول (Elongation)، دارای شکل پذیری بالایی است و در برابر پارگی در حین فرآیند کشش عمیق مقاوم است. در ادامه این مطلب از استیل رخ به بررسی و توضیح درباره استنلس استیل DDQ می‌پردازیم.

استنلس استیل DDQ به چه معناست؟

عبارت DDQ یا Deep drawing quality برای توصیف ورق مناسب برای فرآیند کشش عمیق استفاده می‌شود. استیل DQ نیز گریدی است که برای کشش عمیق مناسب است اما نسبت به DDQ شکل پذیری ضعیف‌تری دارد. در ادامه به مقایسه ورق استنلس استیل DDQ، DQ و استیل معمولی می‌پردازیم:

استیل معمولی

این گریدها که پسوندی مانند DQ یا DDQ ندارند به صورت رایج در صنعت و بازار جهت ساخت انواع قطعات مورد استفاده قرار می‌گیرند. مقاومت به خوردگی خوب و شکل پذیری بالا از جمله ویژگی‌های این آلیاژهاست. اما تفاوت اصلی در میزان شکل پذیری در فرآیند کشش عمیق است. این ورق‌ها ممکن است در فرآیند کشش عمیق دچار پارگی شوند. دلیل تفاوت آن‌ها نیز تفاوت بسیار اندک در ترکیب شیمیایی و فرایند تولید است که می‌تواند بر خواص شکل پذیری آن‌ها تاثیر زیادی داشته باشد. باید بدانید که ویژگی‌های آلیاژ بر فرم پذیری و کشش عمیق ورق‌های استنلس استیل تأثیر می‌گذارد.

استیل DQ

این نوع از استیل دارای شکل پذیری خوب برای فرآیند کشش عمیق است به طوری که در صورت انجام این فرآیند، ورق دچاز پارگی یا ترک نمی‌شود. استیل DQ در ساخت محصولاتی مانند سینک ظرفشویی، قطعات خودرو و قطعات لوازم خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

استنلس استیل DDQ

همانطور که پیش‌تر گفتیم و از اسم این دسته پیداست، استنلس استیل DDQ نسبت به سایر ورق‌های استیل با گرید مشابه مقاومت بسیار بالاتری نسبت به پارگی و ترک در فرآیند کشش عمیق دارند. این ویژگی به آن‌ها اجازه می‌دهد تا برای ساخت قطعاتی با اشکال پیچیده که نیاز به میزان زیادی تغییرشکل دارند، مناسب باشند. ترکیب آلیاژی و فرایند تولید این نوع ورق به گونه‌ای است که درصد ازدیاد طول حداکثر ممکن باشد.

تفاوت ترکیب شیمیایی استنلس استیل 304DDQ و 304

عناصر آلیاژی در دو نوع گرید استیل 304 که یکی  DDQ و دیگری معمولی است، تقریبا یکسان هستند و تنها میزان بسیار اندکی در حد تعریف شده با یکدیگر اختلاف دارند. استیل DDQ دارای حدود نیم تا یک درصد کروم و نیکل بیشتر نسبت به استیل 304 است. نیکل بالاتر سبب می‌شود تا شکل پذیری آن بهبود پیدا کند. ترکیب آلیاژی استیل 304، بطور عمومی حدود 8 تا 10.5 درصد نیکل و 18 تا 20 درصد کروم به اضافه مقادیر جزئی از عناصر دیگر است. اثر عناصر آلیاژی مختلف بر خواص استیل را برای اطلاعات بیشتر مطالعه کنید.

این در حالی است که استیل 304DDQ حدود 9 تا 10.5درصد نیکل در ساختار خود دارد. این مقدار از نیکل می‌تواند از تشکیل فاز مارتنزیت جلوگیری کند و فاز آستنیت را پایدارتر نماید و به همین دلیل می‌تواند سطوح بالاتری از شکل پذیری را بپذیرد. میزان کربن نیز در گرید 340DDQ در محدوده حداقلی است که این عامل تاثیر مستقیم بر میزان شکل پذیری آلیاژ دارد.

درصد ازدیاد طول ورق DDQ

درصد ازدیاد طول یا Elongation، مهمترین پارامتر از خواص مکانیکی فلزات است که برای فرایندهای کشش مورد توجه قرار می‌گیرد. درصد ازدیاد طول مجاز برای استیل 304 معمولی چیزی در حدود 40 تا 45 درصد است. این درحالی است که درصد ازدیاد طول ورق‌های 304DDQ به بیش از 50 درصد و در مواردی تا 55 درصد می‌رسد.این میزان از ازدیاد طول مجاز به طراحان و صنعت‌گران قابلیت بالایی برای استفاده از ورق‌های استنلس استیل در تولید قطعات کشش عمیق می‌دهد و از ویژگی‌های فوق‌العاده این نوع ورق است.

مقاومت در برابر پدیده بازگشت فنری

بازگشت فنری، بازگشت الاستیک یا spring back پدیده‌ای است که در فرآیندهای شکل دهی به ویژه شکل‌دهی ورق و کشش عمیق قابل مشاهده است. این پدیده به این صورت است که پس از برداشتن نیرویی که سبب تغییرشکل شده است، قطعه مقداری از حداکثر کشش خود باز می‌گردد. این پدیده می‌تواند فرآیندهای شکل دهی را با چالش روبرو کند چرا که قطعه شکل داده شده با قطعه هدف از نظر ابعاد و زوایا اندکی متفاوت است. هرچه ماده استحکام بالاتری داشته باشد و خاصیت الاستیک بیشتری داشته باشد، بازگشت فنری در آن بیشتر است. استیل 304DDQ به دلیل محتوای کمتر کربن و در نتیجه استحکام کمتر، بازگشت فنری کمتری نسبت به استیل 304 معمولی دارد.

کاربردهای استیل 304DDQ

همانطور که گفتیم این نوع ورق نسبت به استیل 304 معمولی دارای خواص شکل پذیری بهتری است و به همین دلیل کاربرد اصلی آن در مواردی است که این ویژگی از اهمیت بالایی برخوردار باشد. به طور کلی می‌توان در موارد زیر به کاربردهای این آلیاژ اشاره کرد:

صنایع خودرو سازی: قطعات بدنه، درها، جای زاپاس، گلگیرها و سقف‌ها

لوازم خانگی: سینک‌های ظرفشویی، ماشین لباس‌شویی، قابلمه‌ها و تابه‌ها

ساخت مخازن تحت فشار

بسیاری قطعات صنعتی ساخته شده به روش کشش پروگرسیو

سخن آخر

به طور خلاصه می‌توان گفت استنلس استیل 304DDQ تفاوت زیادی با استیل 304 ندارد و از بسیاری از جهات با این گرید یکسان است. اما در کاربردهایی که نیاز به شکل دهی با کرنش‌های زیاد دارند استیل 304DDQ گزینه‌ای ایده‌آل است و می‌تواند نیازهای صنعتی را برآورده کند. گریدهای استنلس استیل DDQ برای فرآیند کشش عمیق ساخته شده و حداکثر ازدیاد طول (Elongation) ممکن را دارند.