11 نوع مغزی لوله

تا به حال به این فکر کرده‌اید که آن اتصالی کوچک مثل مغزی که لوله‌ها را به هم متصل می‌نماید چه انواعی دارد و چه نقشی در شبکه‌های لوله ایفا می‌کند؟ مغزی لوله، شاید نامی ناآشنا برای بسیاری باشد، اما این قطعه ساده و پیش و پا افتاده، متناسب با نقشی که دارد و متناسب با شرایط کاربرد می‌تواند تنوع بسیاری داشته باشد. پس خوب است که با انواع مغزی و کاربردهای آن آشنا شویم.

انواع مختلفی از مغزی لوله در صنایع کاربرد دارد که هر کدام در سایزها، کلاس‌ها و در جنس‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مقاله از استیل رخ قصد داریم به بررسی 10 نوع پرکاربرد مغزی لوله صنعتی و همچنین آلیاژهای مورد استفاده در آن‌ها بپردازیم.

انواع مغزی لوله

در ادامه 11 نوع از پرکاربردترین مغزی ها را معرفی می‌کنیم:

1. مغزی دوسر رزوه یا بشکه‌ای (Barrel Pipe Nipple):

یکی از انواع مغزی لوله است که در هر دو انتهای آن، رزوه‌های NPT مخروطی قرار دارند که بین آن‌ها یک سطح لوله بدون رزوه است. این نوع مغزی لوله با نام T.B.E که مخفف Threaded Both Ends است نیز شاخته می‌شود. دلیل این نامگذاری آن است که در هر دو سمت این اتصال، رزوه وجود دارد (رزوه‌های NTP مخروطی هستند و با سفت شدن در محل اتصال، به صورت خودکار آب‌بندی می‌شوند و کمتر نیاز به استفاده از مواد آب‌بند دارند).

2. مغزی یک سر رزوه (T.O.E Pipe Nipple):

این نوع مغزی لوله معمولا به عنوان پایه برای مخازن نفتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در صنعت با نام T.O.E (مخفف Threaded One End) مشهور است . گفتنی است از آنجایی که ممکن است این نوع از کوپلینگ لوله با اتصالات جوشی اشتباه گرفته شوند لازم استدر نظر داشته باشید که در این نوع از مغزی بر خلاف اتصالات جوشی، شیب و پخ در انتهای بدون رزوه قطعه وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: چگونه می‌توان مناسب ترین اتصالات استیل یا فولاد ضد زنگ را انتخاب کرد؟

3. مغزی جوشی (Weld Pipe Nipple):

ویژگی‌ اصلی مغزی جوشی، عدم وجود رزوه‌ در آن است که با استفاده از جوشکاری در محل مورد نیاز نصب می‌شود. این نوع مغزی لوله برای کاربری‌هایی در شرایط تحت لرزش، فشار و تغییرات دما بسیار مناسب هستند و عملکرد بسیار خوبی از خود نشان می‌دهند. این نوع مغزی به دلیل عدم وجود رزوه در آن نقطه ضعیف شده ندارد و از استحکام بالا و یکنواختی برخوردار است.

4. مغزی تمام رزوه (Close Pipe Nipple):

سطح این نوع مغزی به طور کامل با رزوه پوشانده شده است و هنگامی که بین دو قطعه لوله نصب می‌شوند، در معرض دید قرار نمی‌گیرند. تعریف این نوع از مغزی‌ لوله، بر اساس قطر رزوه آن‌ها صورت می‌گیرد و با عبارت تمام رزوه یا close مشخص می‌شود.

5. مغزی دوسر رزوه کوتاه یا شانه‌دار (Shoulder Pipe Nipple):

این نوع مغزی، شباهت بسیار زیاد به مغزی بسته دارد و تفاوت ظاهری آن وجود یک ناحیه کوچک بدون رزوه در وسط آن است. پس از اتصال روی لوله، این ناحیه کوچک در معرض دید قرار می‌گیرد اما به گونه‌ای نخواهد بود که بتوان آچار را روی آن قرار داد. این شانه کوچک باعث می‌شود تا میزان درگیر شده رزوه با لوله هر سمت مشخص‌تر باشد و بتوان از اتصال صحیح اطمینان پیدا کرد.

6. مغزی لوله شش گوش (Hex Pipe Nipple):

قسمت میانی این مغزی ، یک آچار خور شش پر است، که می‌توان آچار را روی این قسمت قرار داد و آن را محکم کرد. در برخی از این نوع اتصالات، ممکن است که سایز رزوه‌ها در دو طرف متفاوت باشند و دو لوله با سایزهای یا رزوه‌های مختلف را به یکدگر متصل کنند که در این شرایط به آن مغزی رابط یا مغزی تبدیل نیز می‌گویند.

7. مغزی با رزوه چپ و راست (Right-Left Hand Pipe Nipple):

این نوع مغزی لوله، در یک سمت رزوه راست‌گرد در سمت دیگر رزوه چپ‌گرد دارد و کاربرد اصلی آن در مصارف لوله‌کشی گاز است. همچنین از این نوع رابط لوله استیل در کاربری‌هایی که سایر انواع مغزی و بوشن قابل بکارگیری نباشند، استفاده می‌شود.

8. مغزی سویج (Swage Pipe Nipple):

این نوع مغزی در حقیقت یک نوع تبدیل لوله است که برای انتقال جریان سیال از لوله‌ای به لوله‌ای دیگر با قطرهای مخلتف استفاده می‌شود. انواع مختلفی از این نوع رابط لوله وجود دارد که برخی از آن‌ها دارای انتهای بدون رزوه هستند و برخی دیگر نیز از رزوه برای اتصال استفاده می‌شود. به طور کلی مغزی سویج دو نوع است؛ نوع اول دو طرف مغزی متحد المرکز هستند (concentric swage nipple) و در نوع دیگر دارای غیر متحدالمرکز می‌باشند (eccentric swage nipple). برای خطوط لوله عمودی معمولاً از مغزی هم مرکز استفاده می‌شود و در شبکه های افقی، مغزی غیر هم مرکز برای اتصال لوله‌ها کاربرد بیشتری دارد.

جهت خرید ورق استیل، لوله استیل و دیگر اقلام استیل با کارشناسان ما در مجموعه استیل رخ در تماس باشید.

9. مغزی لوله بدون درز (Seamless Pipe Nipple):

ماندد لوله‌های بدون درز، نوعی مغزی هم تولید می‌شود که درز جوش در طول آن وجود ندارد. عدم استفاده از جوشکاری در ساخت این اتصالات سبب می‌شود تا آن‌ها برای کاربری‌های تحت فشار و دمای بالا بسیار مناسب باشند و همچنین در مواردی که سیالات خورنده در لوله‌ها جریان داشته باشد، عملکرد بسیار خوبی دارند.

مطلب تفاوت لوله درزدار و بدون درز چیست؟ را از ما بخوانید.

10. مغزی شیاردار (Grooved Pipe Nipples):

در ساخت‌وسازهای تجاری، صنعتی، استخراج معادن و لوله‌کشی‌های صنعتی، از این نوع مغزی استفاده می‌شود که دارای سه دسته Groove x Groove ، Groove x Bevel و Groove x MPT هستند. این اتصالات در سایزهایی از 2/1 اینچ تا 12 اینچ تولید می‌شوند که هر کدام در کاربردهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

11. مغزی ترکیبی یا سرشیلنگی ( Combination/King Pipe Nipple):

این نوع از اتصالات برای انتقال سیالات از لوله فلزی به به شیلنگ استفاده می‌شود که در یک سمت، دارای رزوه بوده و در سمت دیگر دارای یک سرشیلنگی است. شایان ذکر است که تبدیل سرشیلنگی بیشتر برای انتقال مایعات قابل استفاده است و در صورت استفاده برای انتقال گاز، هوا یا بخار باید از بست مناسب استفاده کرد و به استانداردهای ایمن توجه نمود.

مطلب تفاوت فلنج فورج استیل و فلنج ریخته گری استیل را از ما بخوانید.

آلیاژها و روش‌های ساخت مغزی لوله

در ساخت مغزی لوله از روش‌های مختلفی از جمله ماشین‌کاری، ریخته‌گری و فورج استفاده می‌شود که انتخاب هر کدام از این روش‌های تولید، متناسب با ویژگی‌های مورد نیاز و استانداردهای تعریف شده است. برای توضیح بهتر می‌توان اینگونه گفت که مثلا مغزی‌هایی که توسط فرآیند فورج ساخته می‌شوند خواص مکانیکی و خوردگی کاملا متفاوتی نسبت به نوع تراشکاری شده دارند.

آلیاژهایی که امروزه در ساخت مغزی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند، آلیاژهای فولاد کربنی و استنلس استیل هستند. اما با توجه به کاربردهای مختلف، ممکن است از سوپرآلیاژها، مغزی گالوانیک و … نیز استفاده شود. برای مثال برای سیستم‌های فشار قوی، اغلب از آلیاژهای استیل 304 و 316 استفاده می‌شود.

سخن آخر

در این مطلب، 10 نوع از انواع مغزی لوله که در صنعت کاربردهای بسیار زیادی دارند، معرفی شدند و در ادامه با کاربردها و ویژگی‌های منحصر به فرد هر کدام آشنا شدیم. همانطور که طی مقاله نیز اشاره شد، انتخاب مغزی لوله متناسب برای هر کاربرد، نقشی اساسی در تضمین اتصالی ایمن، پایدار و بادوام ایفا می‌کند. این گزینش دقیق با توجه به استانداردهای تعریف شده در هر صنعت و با در نظر گرفتن فاکتورهای مهمی چون دما، فشار، میزان خوردگی و سایر شرایط عملیاتی انجام می‌شود.