کاربرد فولاد زنگ نزن در ساخت قاشق و چنگال

قاشق و چنگال از جمله لوازم دمِ‌دستی هستند که روزانه به‌وفور مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ به همین علت یک مجموعه قاشق و چنگال باکیفیت باید علاوه بر بهداشتی بودن، سال‌ها بدون ساییدگی، خراشیدگی، خوردگی و شکستگی دوام بیاورد و طول عمر بالایی داشته باشد. قاشق و چنگال را می‌توان با کمک مواد و آلیاژهای مختلفی تولید کرد که از جمله آن‌ها می‌توان به چوب و بامبو، نقره، پلاستیک و صدالبته فولاد ضدزنگ اشاره کرد. بادوام‌ترین و مناسب‌ترین آلیاژ به‌منظور ساخت قاشق و چنگال، فولاد ضدزنگ یا استنلس استیل است. ساخت قاشق و چنگال استیل مزایای گوناگونی به همراه دارد که در ادامه به‌صورت کامل به آن‌ها خواهیم پرداخت؛ پس همراه ما باشید.

بررسی فرایند ساخت قاشق و چنگال استیل

کدام ماده برای ساخت قاشق و چنگال بهتر است؟

شاید این سؤال برای شما پیش بیاید که کدام آلیاژ برای ساخت قاشق و چنگال بهتر است؟ اگر قاشق و چنگال ساخته شده از ورق استیل نگیر باشد، می‌تواند انتخاب ایده‌آلی باشد؛ زیرا علاوه بر مقرون‌به‌صرفه بودن و دوام طولانی‌مدت، به‌راحتی می‌توان از آن‌ها نگهداری کرد. به‌طورکلی بسیاری از سرآشپزها و تولیدکنندگان ظروف، خرید قاشق و چنگال استیل را پیشنهاد می‌دهند. امروزه دیگر استفاده از نقره استرلینگ برای قاشق و چنگال چندان رایج و کارآمد نیست؛ زیرا برای استفاده روزمره بسیار گران است و کالایی تجملاتی به‌حساب می‌آید.

استنلس استیل آلیاژی است که از عناصر مختلف ساخته می‌شود. زمانی که این عناصر در مقادیر مختلفی با یکدیگر مخلوط ‌شوند، در آن صورت آلیاژهایی با گریدهای گوناگون تولید خواهند شد. هر کدام از این گریدها ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در کل بیشتر از 150 گرید مختلف از فولاد ضدزنگ وجود دارند (آشنایی با انواع آلیاژ استیل و خواص آن‌ها) که می‌توانند خواص متفاوتی از خود به نمایش بگذارند.

به‌عنوان‌مثال اگر با مواد اسیدی سروکار دارید، استفاده از گرید استنلس استیل 316 برای ساخت قاشق و چنگال استیل پیشنهاد می‌شود؛ زیرا مقاومت به خوردگی آن‌ها در مقابل ترکیبات کلریدی و اسیدی بالاتر است. همچنین ساخت چنگال‌ها با کمک مواد و آلیاژهای مختلف امکان‌پذیر است؛ اما به‌طورکلی محبوب‌ترین گزینه استیل با گرید 304 یا همان 8-18 است. به دلیل میزان مناسب استحکام کششی فولادهای زنگ نزن ضمن اینکه می‌توان غذا را با آن‌ها به خوبی تکه و خرد کرد قلبلیت تیز شدن چاقوی استیل نیز بسیار راحت و عالی است.

فولاد ضدزنگ یک انتخاب مناسب برای ساخت قاشق و چنگال است

مزایای استفاده از قاشق و چنگال استیل ضدزنگ

ساخت قاشق و چنگال از فولاد ضدزنگ یا استنلس استیل همراه با خود مزایای بسیار قابل‌توجهی دارد. فولاد ضدزنگ در بین آلیاژهای فولادی، دوام و استحکام عالی دارد. در واقع چندین ویژگی وجود دارند که این آلیاژ را تبدیل به یک انتخاب ایده‌آل می‌کنند. از مهم‌ترین ویژگی‌های فولاد ضدزنگ می‌توانیم به بهداشتی بودن و قابلیت شستشو و استریل شدن آن اشاره کنیم. از طرف دیگر این آلیاژ می‌تواند در دماهای بالا خواص و ویژگی‌های خود را حفظ کند.

همچنین در صورت شستشو با کمک ماشین ظرف‌شویی آسیبی به محصولاتی همچون قاشق و چنگال وارد نخواهد شد. لازم به ذکر است فولاد زنگ نزن همانطور که از نامش بر می‌آید، در برابر خوردگی نیز بسیار مقاوم است. در واقع وجود عناصری همچون کروم و نیکل در این آلیاژها باعث مقاومت در برابر خوردگی می‌شود. پس برای جمع‌بندی مزایا و ویژگی‌های بارز استیل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مقاومت در برابر خوردگی

از مزیت های استیل در ساخت قاشق و چنگال می‌توانیم به مقاومت در برابر خوردگی اشاره داشته باشیم. خانواده فولادهای ضدزنگ آلیاژهایی آهنی هستند که در ترکیبات خود حداقل 10.5% عنصر کروم دارند. کروم موجود در آلیاژ استیل با اکسیژن موجود در اتمسفر، ترکیب می‌شود و یک لایه نازک غیرفعال از اکسید کروم بر سطح فلز ایجاد می‌کند. این لایه نامرئی و غیر فعال است و باعث مقاومت به خوردگی در استنلس‌استیل می‌شود. آلیاژ استنلس استیل 304 یا 8/18 و 10/18 دارای حدود 18% کروم و 8 تا 10% نیکل است و از دیرباز بهترین آلیاژ در ساخت قاشق و چنگال به حساب می‌آمد. اگر دقت کنید معمولاً پشت قاشق و چنگال استیل آلیاژ آن معرفی شده است.

سهولت در نظافت

یکی از ضروری‌ترین نیازهای در کاربرد لوازم در آشپزخانه، قابلیت نظافت است. غالباً ظروف چوبی و پلاستیکی در سطح خود خُلل و فُرج و خط و خش‌های متعددی دارند؛ به همین علت اگر به‌درستی تمیز نشوند، محل مناسبی برای رشد میکرب و باکتری‌ها خواهند شد. با تولید و ساخت قاشق و چنگال استیل این مشکل کمتر به چشم می‌خورد؛ زیرا فولاد ضدزنگ دارای سطحی صاف و پرداخت‌شده است؛ ازاین‌رو محلی برای رشد باکتری ندارد. در ضمن به راحتی شسته شده و با مواد غذایی (حتی اسیدها) ترکیب نمی‌شود. خاصیت جالب دیگری که استیل دارد، عدم جذب بوهای نامطبوع مثل بوی سیر و پیاز است. بوی این مواد به راحتی و با شستن با آب سرد از روی قاشق و چنگال استیل از بین می‌رود.

استحکام

استحکام فولاد ضدزنگ نسبتاً بالا است. به همین دلیل لوازم استیل در شرایط استفاده دائمی و روز مره آسیب نمی‌بیند و تغییر شکل نمی‌دهند. برای مثال کارد استیل ضمن اینکه به خوبی تیز می‌شود، با برش گوشت و سبزیجات به راحتی کند نشده و تیزی خود را حفظ می‌کند. از طرف دیگر لوازم و ظروف استیل در آشپزخانه‌های صنعتی با توجه به شرایط کاری سخت و تحت فشار نیز به خوبی دوام می‌آورند.

سطح غیر فعال

سطح فولاد ضد زنگ بر خلاف آلومینیوم و آهن، غیر فعال و غیر واکنشی است. یعنی هم در مجاورت رطوبت و اکسیژن زنگ نمی‌زند و هم می‌توان غذاهای اسیدی را در ظروف استنلس استیل پخت؛ بدون اینکه روی طعم غذا تأثیر بگذارد و به سطح فلز آسیب برساند. وجود کروم و نیکل در آلیاژ استیل باعث عدم خوردگی و زنگ‌زدگی می‌شود. با توجه به غیر واکنشی بودن استیل، در مقایسه با فلزاتی مثل نقره، مس و یا برنج، قاشق و چنگال استیل نیاز به پرداخت و جلادادن ندارد و سالیان زیاد بدون تغییر رنگ باقی می‌ماند.

بررسی مزایای فولاد ضدزنگ

نکات مراحل ساخت چنگال استیل

تولید قاشق و چنگال استیل مراحل ساخت مختلفی دارد و به آلیاژهایی خاص با عناصر گوناگونی نیاز است. کروم در اصل مهم‌ترین عنصر است و همان‌طور که اشاره کردیم از خوردگی در استنلس‌استیل جلوگیری می‌کند. در واقع فولاد ضدزنگ مورد مصرف در قاشق و چنگال ترکیبی از نیکل و کروم است. متداول‌ترین فولاد ضدزنگ که در فرایند ساخت قاشق و چنگال مورد استفاده قرار می‌گیرد، 18/8 و 18/10 است. یعنی در ترکیب آن 18% کروم و 8 تا 10% نیکل به‌کاررفته است.

برای اینکه استیل قوی‌تر و فرایند ساخت راحت‌تر شود، عناصری همچون وانادیوم و تیتانیوم به آن اضافه می‌شود. برای ساخت قاشق و چنگال استیل، ابتدا ورق استیل برش خورده و به اندازه‌های مورد نظر در می‌آید. سپس قطعات استیل در حرارت بالا و به کمک قالب‌هایی به شکل قاشق و چنگال در می‌آید. پس از آن مجدد برش خورده و پرداخت کاری می‌شوند. در مواردی با مراحل تکمیلی رنگ‌آمیزی، ماشین‌کاری و پرداخت سطحی کار به انتها رسیده و پس از بسته‌بندی آماده تحویل به بازار می‌شود.

علت استفاده از کروم و نیکل در قاشق و چنگال

ماده اولیه یا آلیاژ مورد استفاده در قاشق و چنگال عموما از گریدهای مقاوم در برابر خوردگی است. چرا که این وسایل با مواد غذایی، شوینده‌ها و به عبارتی مواد خورنده در ارتباط هستند. در آلیاژهای استیل برای بهبود مقاومت در برابر خوردگی از کروم استفاده می‌شود. علت استفاده از کروم در گریدهای مورد استفاده در ساخت قاشق و چنگال نیز همین مورد است. از طرف دیگر حضور نیکل می‌تواند سبب بهبود شکل پذیری این آلیاژها شود. حضور نیکل در ساختار این گریدهای استیل می‌تواند ساختار آستنیتی آن را نیز تثبیت کند.

آبکاری قاشق و چنگال

آبکاری در صنعت به سخت کردن مواد گفته می‌شود. اما به اصطلاح عامیانه آبکاری، پوشش دهی مواد توسط فلزات دیگر است که اغلب این فلزات گرانبها هستند. در توضیح برای سختکاری می‌توان گفت، که آبکاری به عملیات حرارتی سخت کردن فولاد گفته می‌شود. برخی از گریدهای فولادی مورد استفاده در صنعت را به روش سرد کردن سریع سخت می‌کنند. سختی بالای این گریدها در ساخت چاقوها اهمیت بسیار زیادی دارد چرا که سبب تیز شدن و دوام تیغه‌ها می‌شود. گریدهای مارتنزیتی استنلس استیل نیز قابلیت سخت شدن با عملیات حرارتی را دارند و برای ساخت تیغه‌ها به کار می‌روند.

از طرف دیگر آبکاری قاشق چنگال توسط فلزات گرانبها، می‌تواند جنبه‌های تزئینی داشته باشد. می‌توان این وسایل را با طلا و یا نقره آبکاری کرد تا ظاهر آن‌ها لوکس‌تر شوند. با آبکاری قاشق و چنگال، می‌توان آن‌ها را به رنگ طلایی درآورد. باید توجه داشت که این رنگ ممکن است پس از مدتی شروع به از بین رفتن کند. دوام و طول عمر آن به نحوه نگهداری و کیفیت آبکاری بستگی دارد. برای تغییر رنگ استیل از روش دیگری نیز استفاده می‌شود که به روش PVD مشهور است. در این روش رسوب‌دهی فیزیکی بخار یا لایه نشانی فیزیکی با بخار نمک‌های فلزی با جریان الکتریکی صورت می‌گیرد. برای آشنایی بیشتر با این روش پیشنهاد می‌کنیم که مطلب تخصصی (ورق استیل رنگی چیست و چگونه تولید می شود؟) در این زمینه را مطالعه بفرمایید.

کاربرد استیل در صنایع غذایی

همان‌طور که مشاهده کردید ساخت قاشق و چنگال استیل دارای مزایا و امتیازات زیادی است. به‌طورکلی کاربردهای فولاد زنگ نزن در صنایع غذایی روز به روز درحال گسترش است. گریدهای مختلف استیل در صنایع غذایی می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند که رایج‌ترین آن‌ها استیل 304 است. این آلیاژ در دسته‌بندی فولاد ضدزنگ آستنیتی جای می‌گیرد و درصد نسبتاً بالایی از کروم و نیکل در آن استفاده شده است. یکی دیگر از آلیاژهای بسیار مرغوب گرید 316 است که می‌تواند تا دمای کاری 800 درجه سانتی‌گراد را تحمل کند و در برابر مواد اسیدی، قلیایی و نمک‌ها مقاومت بالایی دارد. البته گرید 316 در صنایع غذایی برای کاربردهای خاص و صنعتی بیشتر کاربرد دارد.

گرید 430 نیز در مواردی در صنایع غذایی و آشپزخانه‌ها کاربرد دارد. 430 که معمولاً تحت عنوان بگیر شناخته می‌شود بسیار کاربردی است و از نظر میزان کروم با 304 شباهت دارد ولی میزان نیکل آن ناچیز است. ازآنجایی‌که میزان نیکل در فولاد ضدزنگ گرید استنلس استیل 430 بسیار کم است، استیلی بسیار مقرون‌به‌صرفه و ارزان به شمار می‌آید. این گرید در دسته‌بندی فولادهای فریتی جای می‌گیرد.

بیشتر بخوانید: فولاد ضد زنگ صنایع غذایی یا فود گرید چیست؟

کاربرد گریدهای مختلف استیل در صنعت غذایی

سخن آخر

تولید قاشق و چنگال استیل می‌تواند همراه با مزایای مختلفی باشد. به دلیل مقرون به صرفه بودن، سهولت نگهداری و دوام طولانی مدت، بسیاری از سرآشپزها و دست‌اندرکاران آشپزی ظروفو لوازم ساخته شده از فولاد ضد زنگ را برای استفاده توصیه می‌کنند. به‌طورکلی فولاد ضدزنگ از جمله آلیاژهای ایده‌آل است و در ساخت ظروف آشپزخانه همچون قاشق و چنگال بسیار کاربرد دارد. استیل یا فولاد زنگ نزن دچار خوردگی و زنگ‌زدگی نمی‌شود، نمی‌شکند، به راحتی خم نمی‌شود، ترک نمی‌خورد و همچنین برای سال‌ها نیز براق باقی می‌ماند. برای ساخت قاشق و چنگال استیل می‌توان از آلیاژها یا گریدهای مختلف استیل استفاده کرد که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.

اگر سازنده لوازم آشپزخانه، ظروف و قاسق و چنگال هستید، استیل رخ می‌تواند با سال‌ها تجربه در کنار شما باشد. برای تامین ورق استیل، لوله استیل و پروفیل استیل، میلگرد استیل و سایر مقاطع و اقلام استیل می‌توانید با کارشناسان استیل رخ در تماس باشید و همچنین پیشنهاد می‌کنیم از وب‌سایت به روز این مجموعه نیز بازدید کنید.