استنلس استیل در ساخت و تجهیز بیمارستان

صنایع و محیط‌های بهداشتی را می‌توان از جمله حساس‌ترین محیط‌های کاری دانست که به طور مستقیم با سلامت انسان در ارتباط هستند. از این رو استفاده از متریال‌هایی با ویژگی‌های بهداشتی از ملزومات این محیط‌ها است. بیمارستان‌ها به عنوان یکی از حساس‌ترین محیط‌های بهداشتی موضوع بررسی این مقاله است. استنلس استیل یکی از موادی است که می‌تواند نیازها و الزامات بهداشتی را برآورده کند. استفاده از استنلس استیل یا فولاد ضد زنگ در بیمارستان‌ها از جمله کاربردهای مهم این آلیاژهای فولادی است. در ادامه این بحث به بررسی کاربردهای این ماده در ساخت و تجهیز بیمارستان‌ها می‌پردازیم.

چرا فولاد زنگ نزن؟

مواد کمی هستند که مانند استنلس استیل توانایی استفاده در محیط‌ و شرایط مختلف به خصوص بیمارستان‌ها را داشته باشند. استنلس استیل با قابلیت‌های عملکردی مطلوب و خصوصیات بهداشتی، در قسمت‌ها و بخش‌های مختلف بیمارستان‌ها استفاده می‌شود. در ادامه برخی از ویژگی‌های کاربردی و الزامی استنلس استیل در بیمارستان را بررسی می‌کنیم.

مقاومت در برابر خوردگی: از ویژگی‌های مهم فولاد ضد زنگ در بیمارستان‌ ها، مقاومت در برابر خوردگی و مواد شیمیایی است. استیل آلیاژی از آهن است که کروم به عنوان یک عنصر آلیاژی مهم در آن بکار می‌رود. کروم در ساختار استیل با تشکیل یک لایه اکسید کروم غیر فعال، مقاومت به خوردگی استیل را بهبود می‌بخشد. گریدهای مختلف استیل با مقادیر مختلفی از کروم (حداقل 10.5 درصد)، در محیط‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مقاومت در برابر حرارت: مقاومت در برابر حرارت برای استریل کردن ابزار و تجهیرات بیمارستان، ساخت اتوکلاو، زباله‌سوزها و … یک ویژگی کاربردی است که می‌توان آن را در استنلس استیل پیدا کرد. گریدهای رایج استیل مانند 304 و 316 بیش از 800 درجه سانتی‌گراد را تحمل می‌کنند و استیل 310 که به عنوان استیل نسوز شناخته می‌شوند می‌تواند دمایی تا حدود 1000 درجه سانتی‌گراد را نیز تحمل کند.

سطح صاف و صیقلی: سطح صاف و پرداخت شده وسایلی از جنس فولاد زنگ نزن در بیمارستان سبب کاهش احتمال وجود آلودگی در لوازم و تجهیزات می‌شود. این ویژگی می‌تواند باعث سهولت در تمیز و استریل کردن ابزارها شود. با قابلیت اجرای پرداخت‌های مختلف روی سطوح استیل، می‌توان به صافی سطح بالایی دست یافت.

کاربردهای استنلس استیل در بیمارستان

به طور کلی استنلس استیل در صنایع بهداشتی، درمان و دارویی کاربردهای بسیار زیادی دارد. اما در این مطلب تنها به بررسی کاربردهای بیمارستانی استنلس استیل بسنده می‌کنیم. همانطور که گفتیم، گریدهای مختلف استیل در بخش‌های مختلف بیمارستان‌ها برای ساخت لوازم و تجهیزات مورد استفاده قرار می‌گیرند. موارد زیر از جمله کاربردهای رایج فولاد ضد زنگ در بیمارستان است:

• بخش‌های جراحی: یکی از کاربردهای فولاد ضد زنگ در بیمارستان ها، در اتاق عمل و بخش جراحی است. در بخش‌های جراحی چاقو و تیغه‌ها، گیره و کلمپ‌ها، سینک‌ها، دیوارپوش‌ها، میزهای جراحی و بسیاری لوازم ریز و درشت از جنس استنلس استیل هستند. برای ساخت هرکدام گریدهای مختلفی در نظر گرفته می‌شود. تیغه‌ها اغلب از فولادهای ضدزنگ مارتنزیتی با قابلیت سخت‌کاری ساخته می‌‌شوند، چرا که سختی سطحی بالاتری دارند. میزها و سینک‌ها اغلب از آلیاژ استیل 304 یا 316، به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی ساخته می‌شوند.
• بخش‌های مراقبت‌های ویژه: تخت‌های بیمارستانی، نرده‌ها، تجهیزات پزشکی و دیوارپوش‌ها در این بخش، که موارد بهداشتی آنها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند از استیل ساخته می‌شوند. استفاده از گریدهای 304 و 316 در این بخش بسیار رایج است و این امر به دلیل قابلیت استریل نمودن و مقاومت خوب آن‌ها در برابر مواد شیمایی و ضدعفونی کننده‌ها است.
• آزمایشگاه‌ها و اتاق تمیز: استفاده از استنلس استیل در بیمارستان در این بخش‌ها نیز دیده می‌شود. در ساخت سیستم ها تهویه، کانال‌ها، لوازم آزمایشگاهی، سینک‌ها و … گریدهای مختلف استیل استفاده می‌شوند.
• آشپزخانه‌: ظروف پخت و پز و همچنین ظروف سرو غذا در بیمارستان‌ها از استنلس استیل است دوام و طول عمر و همچنین قابلیت ضدعفونی کردن ظروف از جمله ویژگی‌هایی است که سبب استفاده از فولاد ضد زنگ در بیمارستان ها می‌شود.
• نرده‌ها، قفسه‌ها و تخت‌ها: در بیمارستان‌ها دستگیره‌های توانبخشی، نرده‌ها و قفسه‌ها از جنس فولاد ضد زنگ تولید می‌شوند. علت آن نیز سهولت در ضد عفونی کردن و همچنین دوام آن‌هاست. برخی تخت‌ها نیز از این آلیاژها ساخته می‌شوند و می‌توانند وزن‌ها بالایی را تحمل کنند.
• زباله‌ سوزها و اتوکلاو: مقاومت استنلس استیل در برابر حرارت سبب می‌شود تا برای ساخت این دستگاه‌ها از این آلیاژها استفاده شود. علاوه بر این به دلیل وجود گازهای شیمیایی و خورنده در اثر سوزاندن زباله‌های بیمارستانی، مقاومت در برابر خوردگی در دمای بالا نیز از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. به همین جهت می‌توان استیل را بهترین متریال برای ساخت این وسایل دانست.
• سایر کاربردها نیز عبارتند از: ویلچر و واکر، ایمپلنت های ارتوپدی، پروتزها، دریچه های مصنوعی قلب، تجهیزات تثبیت استخوان، پیچ ها و پلیت‌ها، ظروف مواد شیمیایی و ظروف زباله های خطرناک، سوزن و سرنگ طبی، سنسورها و پروب‌های حسگر

نکاتی در خصوص تمیز کردن فولاد ضد زنگ در بیمارستان

برای تمیز و ضد عفونی کردن استنلس استیل در بیمارستان ها باید نکاتی را مد نظر داشت تا دوام و طول عمر وسایل بیشتر شود. این اقدامات به سادگی قابل اجرا و به عنوان مواردی عمومی جهت تمیز کردن استیل باید درنظر گرفته شوند:

• وجود لایه اکسید کروم غیر فعال روی سطح استیل سبب مقاومت در برابر خوردگی آن شده است. در هنگام تمیز کردن سطح استیل باید در نظر داشت از برس‌های فلزی و ساینده که سبب تخریب سطح می‌شوند خودداری کرد. وجود خط و خش باعث ایجاد محلی برای باقی‌ماندن و رشد باکتری‌ها می‌شود.
• با وجود مقاومت این متریال در برابر مواد شیمیایی، برای تمیز کردن سطح استنلس استیل در بیمارستان باید از مواد تمیز کننده مناسب برای سطوح استیل استفاده کرد. برای سطوحی که آلوده به گرد و غبار و سایر آلاینده‌‍های معمولی شده‌اند می‌توان از آب گرم و صابون استفاده کرد.
• برای ابزار و وسایل کوچک مانند تیغ‌ها، چاقو‌ها، قیچی و … از حرارت برای استریل کردن استفاده می‌شود. معمولاً برای این منظور از اتوکلاو استفاده می‌شود و حرارت بالا سبب از بین رفتن میکروب‌های موجود بر سطح وسایل می‌شود.

گریدهای مورد استفاده فولاد ضد زنگ در بیمارستان

همانطور که بارها اشاره شد، بر اساس محیط و شرایط کاربری، گریدهای مختلفی از استنلس استیل در بیمارستان استفاده می‌‌شود و در هرکدام ویژگی‌ به خصوصی مد نظر است. اما به طور کلی ویژگی‌هایی مانند مقاومت در برابر خوردگی، استحکام و سختی بالا، مقاومت در برابر حرارت، قابلیت ضد عفونی شدن و … در این حوزه بسیار کاربرد دارند. گریدهای زیر رایج‌ترین گریدهای مورد استفاده در صنایع بهداشتی هستند:

استیل 304: این گرید رایج‌ترین و پرکاربردترین آلیاژ استیل است و برای کاربردهای عمومی بهترین انتخاب می‌باشد.

استیل 316: این گرید مقاومت به خوردگی بالایی دارد و در مقابل برخی اسیدها و محیط کلریدی که منجر به خوردگی حفره‌ای می‌شوند، بسیار مقاوم است

استیل 420: این گرید مارتنزیتی قابلیت عملیات حرارتی برای سخت‌کاری را دارد و برای ساخت چاقو و تیغه‌های جراحی استفاده می‌شود.

استیل 310: این استیل که نسوز شناخته می‌شود برای کاربردها با دمای بسیار بالا (تا حدود 1100 درجه سانتی‌گراد) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

استیل 440: این آلیاژ مارتنزیتی نیز برای ساخت چاقو و لوازم جراحی و ابزار دندان پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سخن آخر

با بررسی کلی مزایا و ویژگی‌های استنلس استیل، از مقاومت به خوردگی گرفته تا سختی و استحکام، می‌توان انتظار داشت که استفاده از استنلس استیل در بیمارستان‌ ها روز به روز بیشتر شود.  قوانین سخت گیرانه بهداشتی در این محیط‌ها نیز مزید بر علت شده است که ویژگی‌های بهداشتی استنلس استیل به خوبی می‌توانند نیازهای این صنعت را برآورده کنند.