تفاوت شمش با بیلت و بلوم و تختال چیست؟

 

کلماتی مانند شمش، بیلت، بلوم و تختال در صنایع پایین دستی ذوب فلزات بسیار رایج هستند. اما تفاوت شمش با بیلت و بلوم و تختال چیست؟ شاید جالب باشد بدانید که هرکدام از این کلمات معنای خاصی دارند و هرکدام نام یکی از محصولات کارخانه‌های ذوب هستند. این محصولات هر کدام برای ساخت انواع مقاطع و محصولات تخت فلزی استفاده می‌شوند. نقطه اشراک بیلت و شمت و بلوم در این است که همه آن‌ها محصولات فولادی نیمه تمام هستند و برای رسیدن به محصول قابل مصرف در صنایع مختلف، بر روی آن‌ها فرآیند‌های مختلفی انجام می‌شود. در این مقاله قصد داریم تا تفاوت شمش با بیلت و بلوم و تختال را برای شما شرح دهیم و هرکدام را به صورت جداگانه برای شما توضیح دهیم. پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید.

شمش چیست؟

قبل از پرداختن به تفاوت شمش با بیلت و بلوم و تختال، ابتدا باید با هرکدام از این اقلام به صورت جداگانه آشنا شد تا بتوان تفاوت‌های آن‌ها را از هم تشخیص داد. در ابتدا به بررسی شمش (Ingot) می‌پردازیم. شمش اولین محصول حاصل از ریخته گری پیوسته در کارخانه ذوب است. تفاوت شمش با بیلت و بلوم و تختال در ابعاد آن‌هاست که شمش از بقیه بزرگتر است و درحقیقت شمش است که تبدیل به بیلت و بلوم و تختال می‌شود. شمش‌ها اغلب دارای سطح مقطع مستطیل، مربع و یا ذوزنقه هستند.

عمده کاربرد شمش‌های فولادی در صنعت به تولید تیرآهن، میلگرد و مفتول بازمی‌گردد. همچنین می‌توان از آن ها برای تولید نبشی، ناودانی و لوله‌های بدون درز نیز استفاده کرد. در برخی از کارخانه‌ها از شمش‌ها برای تولید اسلب و بلوم نیز استفاده می‌شود. همچنین برای تولید میلگرد نیز از آن‌ها استفاده می‌شود که در این صورت میزان محتوای کربن موجود در شمش باید بین 3.5 تا 4.5 درصد باشد.

تفاوت شمش با بیلت و بلوم و تختال

بلوم چیست؟

تفاوت شمش با بلوم در ابعاد و انداه آن‌هاست. بلوم (Bloom) یا شمشه محصول یک مرحله نورد شمش یا ریخته‌گری پیوسته حاصل از ذوب فولاد است که طی این نورد، سطح مقطع شمش کاهش یافته و به بلوم یا شمشه تبدیل می‌شود. این محصول که مقطعی تقریباً مربعی در ابعادی حدود 18 در 18 تا 25 در 25 سانتی‌متر دارد در طولی در حدود 6 تا 12 متر عرضه می‌شود. بلوم‌ها دارای سطح مقطع مربع و مستطیل شکل هستند. از بلوم برای تولید محصولاتی مانند لوله‌های بدون درز، میلگرد، ریل و محصولات فورج استفاده می‌شود.

بیلت چیست؟

بیلت (Billet) یا شمشال نیز مانند شمش و بلوم یک محصول نیمه آماده فولادی است. بیلت‌ها به دو صورت تولید می‌شوند. روش مستقیم و غیر مستقیم. روش مستقم از طریق ریخته گری پیوسته ذوب حاصل از کوره بلند و یا کوره قوس الکتریکی است. روش دیگر تولید بیلت که به آن روش غیر مستقیم می‌گویند، از طریق نورد شمش یا بلوم است. مورد دیگر از تفاوت شمش با بیلت و بلوم و تختال، سطح مقطع کوچکتر بیلت نسبت به شمش و بلوم است. سطح مقطع بیلت کمتر از 230 سانتی‌متر مربع یا به عبارتی عرض ان بین 10 تا 16 سانتی‌متر است. مقطع بیلت از بلوم یکنواخت‌تر است و برای تولید محصولاتی که استحکام و دوام در آنها اهمیت دارد مانند مقاطع سازه‌ای استفاده می‌شود. از بیلت معمولاً برای ساخت لوله، میلگرد و مفتول استفاده می‌شود.

 

بیلت فولادی حاصل از نورد شمش

تختال یا اسلب چیست؟

تختال یا اسلب (Slab) یکی از مهم‌ترین محصولات خام فولادی به حساب می‌آید. تختال نیز مانند بلوم و شمش یک محصول اولیه فولادی است که برای ساخت محصولات تخت فولادی استفاده می‌شود. اسلب‌ها اغلب از طریق ریخته‌گری پیوسته، ریخته‌گری تحت فشار و یا نورد شمش‌ها تولید می‌شوند. اسلب‌های ریختگی اغلب محصول کوره بلند هستند. اسلب‌های تولید شده از کوره بلند دارای کیفیت بالاتری هستند. تفاوت اسلب و بلوم در این است که اسلب‌ها ضخامت کمتر و پهنای بیشتری نسبت به بلوم‌ دارند.

تختال به عنوان ماده اولیه فرآیند‌های نورد گرم و سرد برای ساخت ورق استیل، تسمه‌های استیل و کویل‌های ورق استفاده می‌شود. در حالت کلی می‌توان گفت، این 4 محصول اولیه ذوب فولاد شباهت‌های زیادی به هم دارند و بیشتر از نظر ابعاد و کاربرد باهم تفاوت دارند. می‌توان تفاوت شمش با بیلت و بلوم و تختال را در کاربردها و محصولات بعدی و ابعاد و شکل ظاهر آنها خلاصه کرد.

کاربرد بیلت، بلوم، تختال و اسلب:

پس اصلی‌ترین تفاوت شمش با بیلت و بلوم و تختال در کاربرد آن‌هاست. هرکدام از این محصولات نیمه آماده فولادی، برای کاربری خاصی طراحی شده‌اند. هرچند که در برخی از کاربردهای می‌توان از آن‌ها به جای یکدیگر استفاده کرد.

اسلب فولادی برای ساخت محصولات تخت

شمش‌ها از آلیاژهای مختلف فولادی ساخته می‌شوند و دارای گریدهای مختلفی از جمله 3SP, 5SP  هستند. این گریدها به دلیل محتوای متغییر عناصر آلیاژی موجود در شمش می‌باشد. با تغییر در میزان عناصر آلیاژی می‌توان در خواص مکانیکی مانند استحکام و مقاومت به خوردگی تفاوت‌های زیادی را ایجاد کرد. شمش 3SP برای کشش و خمش مناسب‌تر است و در کل انعطاف پذیری بهتری نسبت به 5SP دارد. این شمش‌ها برای تولید نبشی و تیرآهن کاربرد فراوانی دارند. شمش‌های 5SP انعطاف پذیر نیستند. این شمش‌ها عمدتا برای ساخت میلگرد استفاده می‌شوند.

تفاوت شمش با بیلت و بلوم و تختال در محصولات نهایی ساخته شده از آن‌هاست. از اسلب برای تولید ورق‌ استیل استفاده می‌شود. از بلوم می‌توان برای تولید ریل و تیرآهن و و لوله بدون درز استفاده کرد و از بیلت تنیز می‌توان برای تولید میلگرد، مفتول و تسمه استیل استفاده کرد.

محصولات حاصل از شمش، بیلت، بلوم و تختال

سخن آخر:

بیلت، شمش، بلوم و تختال همگی محصولات اولیه کارخانه ذوب هستند ولی از طرفی، عباراتی هستند که گاهی به اشتباه به جای یکدیگر استفاده می‌شوند. در این مقاله به تفاوت شمش با بیلت و بلوم و تختال پرداختیم و توضیح دادیم که هرکدام از این محصولات چه کاربردی در صنعت دارند. همچنین به کاربردهای آن‌ها نیز اشاره داشتیم.