مزایا و معایب بدلیجات استیل

در دنیای مُد و زیورآلات، از فلزات گوناگونی برای ساخت انواع دستنبد، گردنبند و سایر اقلام زینتی استفاده می‌شود. در این میان، استنلس استیل به جهت ظاهر براق و زیبا، دوام و مقاومت بالا در برابر خوردگی و تنوع رنگی، از جمله آلیاژهایی است که از کاربرد فراوانی در ساخت زیور آلات دارد. امروزه با توجه به قیمت بالای طلا، پلاتین و نقره و همچنین امکان تنوع بیشتر در طراحی زیورآلات ساخته شده از استیل، خرید و فروش آنها بسیار رونق گرفته است. با ما همراه باشید تا در این مقاله نگاهی به استنلس استیل بیاندازیم و ویژگی‌هایی که باعث برتری آن نسبت به سایر فلزات و آلیاژها برای تولید بدلیجات شده است را بررسی نماییم.

آغاز توسعه کاربرد استنلس استیل در ساخت زیورآلات

کاربرد استیل در ساخت زیورآلات از دهه 1930 میلادی شروع شد و امروزه نیز در بازارهای جهانی، همچنان به طور گسترده‌ای برای این منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد. شرکت‌های بزرگی در ساخت زیورآلات استنلس استیل فعالیت دارند و محصولات آن‌ها طرفداران خاص خود را دارد. گزارش یک نظر سنجی‌ در سال 2021 نشان داده که بازار جهانی زیورآلات استیل به 30.78 میلیارد دلار رسیده ‌است و انتظار می‌رود تا سال 2027 به عدد 47.13 میلیارد دلار برسد. این اعداد نشان‌دهنده استقبال بازار و گستردگی کاربرد استیل درساخت زیورآلات است.

مزایای رقابتی استنلس استیل در مقایسه با سایر فلزات گرانبها در ساخت بدلیجات

در بخش مقدمه مقاله به چند مزیت اصلی استنلس استیل یا به بیان دیگر چند ویژگی‌ قابل توجه آن برای استفاده در این صنعت اشاره شد. ویژگی‌هایی مثل جلای فلزی، استحکام، دوام، مقاومت به خوردگی، عدم واکنش با پوست و بهداشتی بودن از جمله مزیت‌های استنلس استیل یا فولاد ضد زنگ به حساب می‌آیند. در این قسمت قصد داریم در بیشتر به مزایای این آلیاژ کاربردی در مقایسه با فلزات رایجی مانند طلا، نقره و پلاتین بپردازیم که از آن بین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قیمت مناسب‌تر استنلس استیل
• سازگار با استفاده روزمره و فعالیت‌های مختلف (سبک است)
• عدم تغییر رنگ (استیل براقیت خود را در طی زمان حفظ می‌کند و به تمیزکاری خاصی نیاز ندارد)
• امکان اجرای طراحی‌های متنوع و پیچیده‌تر نسبت به سایر فلزات جواهرسازی

 

در ادامه به مزایایی که سبب شده استنلس استیل در تولید زیورآلات مورد استقبال قرار گیرد، به طور فنی و مفصل‌تری پرداخته شده است:

چرا از استنلس استیل در ساخت بدلیجات و زیورآلات استفاده می‌شود؟

• استنلس استیل، آلیاژی دوستدار پوست و غیرآلرژی‌زا

یکی از مهم‌ترین فاکتورهای اساسی در تولید و ساخت زیورآلات، بهداشتی بودن و عدم ایجاد آلرژی پوستی توسط فلز یا آلیاژی است که برای این اقلام مورد استفاده قرار می‌گیرند. استنلس استیل، به واسطه وجود کروم در ساختار آلیاژش، لایه محافظی روی سطح خود دارد که از اکسید شدن کروم بوجود می‌آید و در نتیجه این آلیاژ با پوست انسان واکنش‌های آلرژیک خاصی نشان نمی‌دهد. به عبارتی این آلیاژ، استیل ضدحساسیت به شمار می‌آید.

همچنین از آنجا که به راحتی با سایر مواد واکنش نمی‌دهد، به عنوان آلیاژی مقاوم شناخته می‌شود و این ویژگی آن را برای استفاده در تماس با مواد غذایی، بهداشتی آرایشی، شوینده‌ها و سایر مواد دور و برمان مناسب می‌سازد. از این جهت است که این آلیاژ، به عنوان متریالی بهداشتی و غیر آلرژیک، به طور گسترده‌ای در ساخت محصولات مختلف نیازمند بهداشت از جمله لوازم منزل و آشپزخانه، اتاق تمیز، لوازم جراحی، لوازم پزشکی، ایمپلنت‌ها و همچنین زیورآلات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

البته لازم به ذکر است که با وجود اینکه استنلس استیل بصورت کلی آلیاژی غیر واکنشی است و غیر آلرژیک می‌باشد، ممکن است برخی از افراد، به گریدهای خاصی از آن حساسیت داشته باشند و نتوانند از زیورآلات استنلس استیل استفاده کنند. به عنوان پیشنهاد، چنانچه به استیل علاقه دارید اما تست کرده‌اید و مشخص شده که به آن حساسیت نیز دارید، می‌توانید از زیورآلاتی استفاده کنید که از استنلس استیل 316L  ساخته شده باشند. این گرید از استیل به جهت دارا بودن میزان پاینن‌تر نیکل، احتمال ایجاد حساسیت کمتری نیز دارد.

 

اگرچه به خصوصیات مهم غیرحساسیت‌زایی و بهداشتی بودن این آلیاژ در بالا پرداخته شد. اما این دو فاکتور، تنها دلایل مورد اهمیت برای استفاده از آن در ساخت زیورآلات نیستند. از این رو در ادامه سایر مشخصات مهم این آلیاژ پرطرفدار در تولید زیورلات را بیشتر بررسی می‌کنیم. استنلس استیل در ساخت زیورآلات به دلیل ویژگی‌های زیر از سایر فلزات و آلیاژها متمایز شده است:

• قابلیت ساخت و شکل‌پذیری آسان استنلس استیل:

این ویژگی در تولید زیورآلات بسیار مهم است چرا که در ساخت انواع دستبند، گوشواره و گردنبند نیاز است تا استنلس استیل را به اشکال مختلف درآورد. برای شکل دادن استیل از انواع روش‌های فرم‌دهی گرم و سرد، ریخته گری، ماشین‌کاری و جوشکاری می‌توان استفاده کرد. علاوه بر این قابلیت برش، حکاکی و سوراخ کردن استنلس استیل نیز با توجه به ویژگی‌های ساختاری آن مناسب است.

• براقیت،جلای فلزی و درخشندگی ماندگار استنلس استیل:

کاربرد استیل در ساخت زیورآلات از جذابیت، زیبایی ظاهری و براقیت آن شروع شد. زیورآلات به طور دائمی با پوست در ارتباط هستند و در معرض تعرق پوست و رطوبت قرار دارند. استنلس استیل می‌تواند تا سال‌ها بدون خوردگی و زنگ‌زدگی سالم بماند و کیفیت ظاهری خود را حفظ کند. علاوه بر این، با گذشت زمان این زیورآلات کدر نمی‌شوند و تغییر رنگ نیز نمی‌دهند. این در حالی است که اگر از مس برای ساخت زیورآلات استفاده شود پس از مدتی شروع به اکسید شدن می‌کند و رنگ ان کدر می‌شود یا در مورد نقره نیز پس از مدتی استفاده، تیرگی در آن قابل مشاهده خواهد بود.

ازطرف دیگر استنلس استیل قابلیت پرداخت‌کاری و ایجاد سطوح با درجات مختلف براقیت را دارد. همچنین به علت استحکام، دوام و مقاومت به خوردگی کیفیت سطح خود را حفظ می‌کند. به این ترتیب استیل به گزینه‌ای مطلوب برای ساخت زیور آلات تبدیل شده است.

• مقاومت در برابر دمای بالا در استنلس استیل:

استنلس استیل می‌تواند در دماهای بالا نیز براقیت، استحکام و مقاومت به خوردگی خود را حفظ کند. هرچند باید در نظر داشت که بدلیجات استیل قرار نیست محدوده‌های دمایی بسیار بالایی را تحمل کنند. اما اگر در حال پخت و پز باشید و یا اگر در آب سرد در حال شنا باشید، می‌توانید از بابت حفظ کیفیت زیورآلات استنلس استیل خود مطمئن باشید.

• دوام و استحکام مثال‌زدنی استنلس استیل:

همانطور که می‌دانید دوام و استحکام یکی از دلایل کاربرد استیل در ساخت زیورآلات است. این آلیاژ فولادی سختی بالایی دارد و به راحتی خم نمی‌شود. پس می‌توانید مطمئن باشید که به هر شکلی که آن را خریداری کرده‌اید، پس از سال‌ها نیز به همان شکل باقی خواهد ماند.

• مقاومت در برابر ساییدگی و خوردگی استنلس استیل:

این ویژگی در ساخت زیورآلات اهمیت بسیار زیادی دارد چرا که ممکن است این اقلام در استفاده‌های روزمره در معرض خراشیدگی قرار گیرند. خبر خوب این است که استنلس استیل در برابر این نوع آسیب و خراش‌ها مقاوم است. به بیان دیگر چنانچه به دنبال استیل ضدخش و ضدسایش هستید این دسته از زیورآلات استیل مناسب شماست. از این جهت ظاهر آن به این زودی‌ها تغییر نمی‌کند و به علت خراش و ساییدگی کهنه و بدنما نمی‌شود.

• قابلیت شستشو و مقاومت بالای استنلس استیل در برابر مواد شوینده:

از آنجا که استنلس استیل مقاومت خوبی در برابر خوردگی دارد، می‌توان با خیالی آسوده آن را با استفاده از آب و مواد شوینده به راحتی شستشو داده و تمیز کرد.

معایب استفاده از استنلس استیل در ساخت زیورآلات

با وجود تمام مزایایی که برای استنلس استیل در ساخت زیورآلات ذکر شد، این آلیاژ نیز مانند هر ماده دیگری، دارای برخی محدودیت‌ها و معایب است. البته که نکته مهم در این بین این است که با وجود این معایب، استیل همچنان یکی از محبوب‌ترین آلیاژها در ساخت بدلیجات استیل است و بسیاری از افراد به دلیل مزایای آن، از این دست زیورآلات استفاده می‌کنند. به هرحال این موضوع نیز حائز اهمیت است که انتخاب نوع آلیاژ یا فلز به کار رفته در زیورآلات بستگی به سلیقه شخصی، سبک زندگی و بودجه افراد نیز دارد.

در ادامه به برخی از معایب استفاده از استنلس استیل در ساخت زیورآلات اشاره می‌کنیم:

• نداشتن ارزش ذاتی:

فلزاتی مانند طلا و نقره، با گذر زمان ارزشمندتر و گران‌تر می‌شوند. اما این موضوع در مورد آلیاژ استنلس استیل صدق نمی‌کند و زمان از ارزش مالی آن خواهد کاست.

• احتمال ایجاد حساسیت:

همانطور که در بالا هم اشاره شد، اگرچه استنلس استیل به طور کلی ضد حساسیت به حساب می‌آید، اما برخی افراد ممکن است به ترکیبات موجود در برخی از آلیاژهای آن حساسیت نشان دهند. به ویژه افرادی که به فلز نیکل حساسیت دارند لازم است در انتخاب بدلیجات استیل دقت بیشتری داشته باشند.

در این متن سعی شد به جوانب مختلف استنلس استیل از نظر مزایا و معایب استفاده از آن در صنعت مورد بحث پرداخته شود. در جدول زیر تعدادی از خصوصیات مهم فلزاتی مانند طلا، نقره، پلاتین و نیز آلیاژ استنلس استیل در مقایسه با هم، گردآوری شده است:

جدول مقایسه برخی خصوصیات مهم فلزات و آلیاژ استیل مورد استفاده در ساخت بدلیجات

ویژگی	استنلس استیل	طلا	نقره	پلاتین
قیمت	اقتصادی	بسیار گران	نسبتا گران	بسیار گران
مقاومت به خوردگی و زنگ	بسیار بالا	بالا	متوسط	بسیار بالا
مقاومت به خراش	بالا	بالا	متوسط	بسیار بالا
حساسیت‌زایی	بسیار کم (هیپوآلرژنیک)	بسیار کم	ممکن است	بسیار کم
تنوع در طراحی	بسیار بالا	بالا	بالا	بالا
نگهداری	آسان	نیاز به مراقبت	نیاز به مراقبت	نیاز به مراقبت
دوام	بسیار بالا	بسیار بالا	متوسط	بسیار بالا
درخشندگی	بالا و ماندگار	بالا و ماندگار	نیاز به تمیزکاری مکرر	بالا و ماندگار
ارزش ذاتی	کم	بسیار بالا	متوسط	بسیار بالا
وزن	سبک	سنگین	متوسط	بسیار سنگین

 

بهترین گریدهای استنلس استیل برای ساخت زیورآلات استیل کدام هستند؟

نکته مهمی که در تمام متن این مقاله و همچنین در بازار این دست از اکسسوری‌ها در بین مردم، حائز اهمیت است این است که وقتی صحبت از اکسسوری‌های استیل و کاربرد استیل در ساخت زیورآلات می‌شود، منظور “آلیاژهای استنلس استیل” هستند که مقاومت بالایی در برابر خوردگی دارند (همانطور که می‌دانید استنلس استیل یکی از انواع فولاد است که به آن فولاد ضد زنگ می‌گویند).

در بین گریدهای مختلف این دسته از آلیاژها، استنلس استیل 316L را می‌توان به عنوان یکی از بهترین آلیاژ برای ساخت زیورآلات دانست. چرا که به لحاظ شاخص‌های مهم بهداشتی بودن و عدم خوردگی و تیره‌شدن در مدت زمان کوتاه، از درجه کیفی بالایی برخودار است. این آلیاژ (استنلس استیل 316L) از آن دسته آلیاژهایی است که به دلیل همین ویژگی‌ها، کاربردهای فراوانی دارد و از آن در ساخت لوازم جراحی، کاربری‌های دریایی و… نیز استفاده می‌شود. علاوه بر استیل 316 از گرید‌های خاص‌تر مثل گرید 904L نیز در ساخت زیورآلات و جواهرات استفاده می‌شود.

 سخن آخر

اگر بخواهیم نگاهی کلی به آلیاژ استنلس استیل داشته باشیم، با متریالی روبرو هستیم که از صنایع نظامی گرفته، تا آشپزخانه‌ها و حتی در اکسسوری‌ها و لوازم زینتی موارد کاربرد و استفاده آن فراوان است. همانطور که در این مقاله به آن پرداخته شد، استنلس استیل به دلیل ترکیبی از ویژگی‌های منحصر بفرد، مانند زیبایی، دوام بالا و مقاومت به خوردگی، نزدیک به 100 سال است که در صنعت ساخت زیورآلات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

امروزه نیز شرکت‌های بزرگ فشن و مد در دنیا، همچنان در حال استفاده از این ماده برای ساخت زیورآلات مختلف هستند و به جهت قیمت مناسب و محبوبیت این نوع از زیورآلات و طرح‌های متنوع آنها، کاربرد آنها نیز روز به روز در حال افزایش است. شاید نتوان گفت که استنلس استیل قرار است جای فلزات کمیابی مانند طلا، نقره یا پلاتین را در صنعت بزرگ زیورآلات بگیرد. اما بدون شک با توجه به ویژگی‌هایی که دارد در کنار سایر فلزات ارزشمند جایگاه و بازار خود را حفظ خواهد نمود.