مقالات
استنلس استیل در دنیای ورزش، از قلاب ماهیگیری تا مشعل المپیک!
مرداد
امروزه ورزش علاوه بر افرادی که به صورت حرفهای به آن مشغولند، به بخشی از زندگی و اوقات فراغت تبدیل شده است. انتخاب درست تجهیزات و زیرساختهای ورزشی میتواند ضامن سلامتی و ایمنی ورزشکاران باشد و علاوه بر این، باید به گونهای انتخاب شوند تا زیبایی، دوام، نوآوری و… نیز در آنها نمایان باشد. استفاده از استنلس استیل با قابلیتهای فوقالعاده آن در دنیای ورزش یکی از راهکارهای برای دستیابی به همین ویژگیهاست. با ما همراه باشید تا در این مقاله از استیل رخ شما را با دنیای بزرگ تجهیزات و وسایل ساخته شده از این آلیاژهای پر کاربرد در صنعت ورزش آشنا کنیم.
استنلس استیل در دنیای ورزش
اجازه دهید در ابتدا به ویژگیهای بارز استنلس استیل بپردازیم تا دلیل کاربردهای فراوان آن را در صنایع تجهیزات ورزشی دریابید. استنلس استیل به عنوان یکی از اعضای خانواده بزرگ فولادها، مادهای با استحکام بالا و طول عمر زیاد است که قابلیتهای فنی آن سبب میشود بتوان از آن برای ساخت وسایل مختلفی استفاده کرد. پیش از این انواع ورق استنلس استیل و ویژگیهای آنها را در استیل رخ توضیح دادیم که میتوانید مطالعه کنید.
به طور کلی استنلس استیل از آن دسته متریالهایی است که اگر نگاهی به اطرافتان بیندازید قطعا شاهد کاربردی از آن به اشکال مختلف در زندگی روزمرهتان خواهید بود. به عنوان مثالی ملموس و آشنا ساعت مچی، زیورآلات استیل، چاقو، ظروف سرو غذا، قاشق و چنگال، سینک آشپزخانه و گاز و… از جمله وسایلی هستند که از استنلس استیل ساخته میشوند. البته که کاربردهای این آلیاژ فقط به این وسایل ختم نمیشود. استنلس استیل در صنایع شیمیایی و پتروشیمی، نفت و گاز، دریایی، هوافضا، خودروسازی و… نیز کاربردهای زیادی دارد.
استنلس استیل در این صنایع به دلیل مقاومت به خوردگی و استحکام بالا به عنوان متریالی رایج و کاربردی شناخته می شود. لازم به ذکر است که در این مطلب قصد نداریم که به کاربردهای فولاد و استنلس استیل در ساخت زیرساختهای ورزشی مانند استادیومها، سیستمهای تهویه، ورزشگاهها و… بپردازیم، بلکه صرفاً لوازم ورزشی ساخته شده از آن را بررسی خواهیم نمود.
دلایل مهم استفاده از استنلس استیل در صنعت ورزش
در توضیح بیشتر این موضوع ابتدا باید اشاره کرد که استنلس استیل یا فولاد ضد زنگ دارای آلیاژها یا گریدهای مختلفی است که هرکدام ویژگیهای مختص خود را دارند. اما این ویژگیها چطور در دنیای ورزش میتوانند سبب بهبود کارایی لوازم ورزشی شوند؟ یکی از این ویژگیها مقاومت به خوردگی است. این عامل در صنعت یک ویژگی اساسی تلقی میشود و سبب میگردد تا متریال مورد استفاده دوام بالایی داشته باشد.
قابلیت سختکاری با کار سرد یا عملیات حرارتی قابلیت دیگری است که میتواند سبب بهبود مقاومت در برابر سایش شوند و استحکام و چقرمگی فولاد شود. همچنین به غیر از عملیات حرارتی و کار سرد، انجام فرآیندهای آبکاری دیگری نیز سبب بهبود استحکام و سختی گریدهای استیل میشود.
محدودیتهای استفاده از استنلس استیل در صنعت تجهیزات ورزشی
در صنعت ورزش از استنلس استیل برای ساخت طیف وسیعی از لوازم ورزشی استفاده میشود. البته ذکر این نکته نیز لازم است که استفاده از این آلیاژ معایبی نیز دارد که در برخی موارد سبب ایجاد محدودیت برای طراحان این حوزه میشود.
یکی از محدودیتهای مهم استنلس استیل در تولید تجهیزات ورزشی، وزن بالای آن است. جالب است بدانید که چگالی استنلس استیل تقریبا سه برابر آلومینیوم است و این یعنی در یک حجم ثابت، قطعه استیل سه برابر قطعه آلومینیمی وزن دارد. البته امروزه در مواردی جهت ساخت ادوات ورزشی از فیبر کربن به عنوان مادهای مستحکم اما دارای وزن کم نیز استفاده میشود که آن هم مزایا و محدودیتهای خاص خود را داراست.
همچنین در ساخت یک وسیله ممکن است به طور کامل از فولاد ضد زنگ استفاده نشود و از متریالهای دیگری همچون چوب، پلاستیک، فیبر کربن، رزین و… نیز به کار گرفته شوند.
برای مثال در ساخت دوچرخههای حرفهای، در قسمت بدنه و فرمان از فیبر کربن استفاده میشود چرا که وزن پایین آن میتواند به ورزشکار این امکان را دهد که با صرف نیروی کمتر و با سرعت بیشتری حرکت کنند و در ساخت پدال از آلیاژ استنلس استیل استفاده شود که میتواند در شرایط تحت فشار، پایداری بالایی داشته باشد.
در ساخت استراکچر یا هسته چوب اسکی نیز از استنلس استیل استفاده میشود تا استحکام آن را افزایش دهد اما برای رویه آن از مواد دیگری همچون پلاستیک یا مواد پیشرفته دیگر استفاده میگردد چرا که میتواند سبب اصطکاک کمتر آن شده و سر خوردن آن را بهبود بخشد.
کاربرد استنلس استیل در رشتههای ورزشی
تا اینجا به جوانب مختلف استنلس استیل، از لحاظ ویژگیها، مزایا و محدودیتهای کاربرد آن در این صنعت پرداختیم. در ادامه به صورت مفصلتر کاربریهای این سری آلیاژ ارزشمند و پر کاربرد را در ورزشهای پرطرفدار کوهنوردی، بدنسازی، ماهیگیری و… بررسی میکنیم.
لازم به ذکر است که نقش استنلس استیل در ساخت تجهیزات و وسایل ورزشی تنها محدود به این موارد نمیشود و رشتهها و فعالیتهای ورزشی زیادی هستند که به دلایل ذکر شده از این آلیاژها در ساخت تجهیزات آنها استفاده میشود. از این جهت حتی تجهیزات ورزشی موجود در فضاهای باز پارکها، مناطق ساحلی، جنگلها (تجهیزات زیپ لاین)، ورزشهای آبی، زمینهای بازی و… نیز جز مواردی هستند که به جهت مقاومت استنلس استیل در برابر رطوبت و خوردگی و البته استحکام آن، در ساخت وسایل آنها از این آلیاژ بهره برده شده است.
جهت خرید ورق استیل و دیگر اقلام استیل با کارشناسان ما در مجموعه استیل رخ در تماس باشید.
البته اگر فلاسک، قمقمه، تجهیزات و کلیه ظروف نگهدارنده موادغذایی و نوشیدنی را هم جز تجهیزات ورزشی حساب کنیم، این موارد نیز از جمله کاربردهای استنلس استیل در تولید وسایل ورزشی و کمپینگ به شمار خواهند آمد.
استنلس استیل در ورزش کوهنوردی
در این ورزش، استفاده از ابزار با کیفیت، مستحکم و مقاوم از اهمیت بالایی برخوردار است. چرا که در شرایط سخت و صعود حرفهای، لوازم مورد استفاده گاهی باید قادر به تحمل وزن یک انسان در دماهای پایین یا بالا و همچنین ضامن تامین امنیت ورزشکار باشند.
از طرفی این ورزش اغلب مستلزم قرار گرفتن در معرض طیف وسیعی از شرایط آب و هوایی بارانی، برفی، نمک و مواد شیمیایی موجود در محیط است. از این رو لازم است وسایل ساخته شده برای آن شرایط سخت قابلیت استفاده ایمن را داشته باشند. به عبارتی جدا از ویژگیهای ظاهری یعنی زیبایی ظاهری، براقیت، تمیز بودن و…، قابل اطمینان بودن مهمترین ویژگی ابزارهای مورد استفاده در ورزش حرفهای کوهنوردی است.
گیرهها و قلابها
در ساخت انواع کارابین، حلقه و بطور کلی گیرههای سنگ نوردی و کوهپیمایی از استنلس استیل 316 استفاده میشود. این آلیاژ در برابر اکسیداسیون بسیار مقاوم است و در شرایط سخت و مرطوب دچار زنگزدگی نمیشود. همچنین استحکام و دوام آن به گونهای است که میتوان با خیالی آسوده از آنها استفاده کرد.
قلابها
استفاده از فولاد ضد زنگ گرید 304 با توجه به ویژگیهای مقاومت در برابر خوردگی و استحکام بالا در ساخت این نوع وسایل تصمیم فنی هوشمندانهای است. چرا که سبب میشود ایمنی مناسبی برای ورزشکاران فراهم گردد تا بتوانند به راحتی به آنآویزان شوند.
کابلها
کابلهای مورد استفاده در کوهنوردی لازم است بتوانند وزن یک یا چند نفر را همزمان تحمل کنند. همچنین بایستی قابلیت استفاده در شرایط مختلف آب و هوایی را نیز داشته باشند. استیل 316 به جهت استحکام کششی بالایی که دارد به عنوان گزینهای مناسب برای ساخت کابلهای این رشته هیجانانگیز و البته پر ریسک شناخته میشود.
علاوه بر آن، از آنجا که در حین صعود، کابلها مداوما در تماس با سنگها یا سطوح ناهموار هستند. استفاده از این گرید به جهت مقاومت بسیار خوبی که در برابر سایش دارد، از آسیب دیدن کابل جلوگیری مینماید.
ویژگی قابل توجه انعطافپذیری مناسب در استنلس استیل 316، نیز از دیگر قابلیتهای مهم آن برای ساخت کابلهای کوهنوردی است که میتوانند به راحتی و با درجه اطمینان بالا دور اجسام پیچیده شوند و صعود را آسانتر و ایمنتر نماید.
استنلس استیل در تجهیزات بدنسازی
در ساخت لوازم و وسایل باشگاههای بدنسازی شاهد استفاده از آلیاژهایی همچون استنلس استیل، فولاد و چدن هستیم. هرچند کاربرد چدن و فولاد به دلیل قیمت کمتر نسبت به سایر متریالها بیشتر است، اما استفاده از فولاد ضد زنگ یا استنلس استیل به دلایلی اجتنابناپذیر است.
در محیط باشگاهها نظافت یک رکن مهم و اساسی است و رعایت آن نیز با هدف حفظ سلامت ورزشکاران و فعالین این رشته ورزشی، الزامی است. از این رو وسایلی که نیاز به سطحی تمیز و قابل شست و شو دارند، لازم است از جنس استنلس استیل ساخته شوند تا در برابر رطوبت، عرق و مواد شوینده مقاومت داشته باشند و دچار خوردگی و زنگزدگی نشوند.
همچنین سطح صاف و غیر متخلخل فولاد ضد زنگ (یا همان استنلس استیل)، تمیز کردن آن را بسیار آسان میکند و آلودگیها و باکتریها به آسانی از روی سطح آن پاک شده و استریل میشوند.
در کنار ویژگیهایی که برشمردیم، بالا بودن وزن استنلس استیل در ساخت تجهیزات موردنیاز این رشته ورزشی یک مزیت محسوب میشود چرا که میتوان در حجم و ابعاد کم، وزنههایی با وزن بالا را تولید کرد. البته گفتنی است که برای ساخت وزنهها اغلب از چدن و فولاد معمولی استفاده میشود که نسبت به استنلس استیل قیمت بسیار کمتری داشته و توجیه اقتصادی بیشتری دارند. ولی میلهها و دستگیرهها را معمولاً از استنلس استیل میسازند.
کاربردهای استیل ضد زنگ در باشگاههای بدنسازی
استفاده از استنلس استیل (علیالخصوص گریدهای 304 و 316) در محیط باشگاهها، انتخابی است که در آن استفاده از این متریال به بهداشت، ایمنی و زیبایی فضا کمک میکند. در زیر نمونه هایی از وسایل کاربردی ساخته شده با این آلیاژ در باشگاههای بدنسازی آورده شده است:
- وسایل و تجهیزات بدنسازی (میله بارفیکس، هالتر، دمبل، دستگاههای بدنسازی و…)
- کمدها و قفسههای نگهداری وسایل شخصی اعضای باشگاه
- سینکها و شیرآلات قسمت رختکن و حمام
- کلیه تجهیزات بدنسازی در آب
- نردهها، حفاظها و دستگیرهها و…
استنلس استیل در ورزش ماهیگیری
در رشته ماهیگیری، تجهیزات در تماس مداوم با آب شور یا شیرین، تغییرات دمایی و مواد شیمیایی هستند. از این رو استنلس استیل با قابلیت مقاومت بالا در برابر این عوامل، گزینهای مطلوب و کارامد برای ساخت تجهیزات این رشته ورزشی به حساب میآید. درواقع مزایای فولاد ضد زنگ باعث میشود استفاده از آن در این تجهیزات رایج باشد. از جمله وسایلی که در این ورزش، استفاده از فولاد ضدزنگ در آنها رایج است موارد زیر هستند.
- قلاب ماهیگیری: استنلس استیل به دلیل مقاومت بالایی که در برابر آب شور و زنگزدگی در این محیط دارد، انتخابی مناسب برای ساخت قلابهای ماهیگیری است. ضمن آنکه استحکام بالای این آلیاژ سبب مقاومت قلابها در برابر فشار و وزن ماهیهای بزرگ میشود.
- حلقهها و سایر قطعات فلزی: حلقهها، قرقرهها و بستهای اتصال نخ ماهیگیری به چوب آن، در غالب اوقات از استنلس استیل ساخته میشوند. این قطعات لازم است استحکام و مقاومت بالایی در برابر کشش و خوردگی با آب شور داشته باشند.
استنلس استیل در ورزشهای دوچرخهسواری و موتورسواری
- دوچرخهسواری: در تجهیزات دوچرخه سواری برخی از لوازم جانبی آن همچون فنرها، کوپلینگ محور، دیسک ترمز و… از استیل ضد زنگ ساخته میشوند.
- موتورسواری: ست استیل موتور سیکلت نیز بسیار پرکاربرد است زیرا در موتورسیکلتها قطعاتی چون اگزوز، آینهها و دیگر قطعات مهم نیاز دارند تا در برابر حرارت و رطوبت مقاوم باشند. به همین دلیل از فولاد ضدزنگ در تولید آنها استفاده میشود.
استنلس استیل در ورزش گلف
مقاومت در برابر سایش استنلس استیل، پارامتر مهمی است که موجب استفاده از آن در ساخت چوب گلف شده است. گرید مارتنزیتی 431 و یا برخی فولادهای ضد زنگ خاص مثل گریدهای رسوب سخت شونده در ساخت این قطعات با کیفیت مصرف میشوند.
استنلس استیل در وزشهای راکتی
به عنوان مثال در ساخت راکتهای تنیس به دلیل وجود ضربه و لرزش در این وسیله، چقرمگی بالای فولاد ضدزنگ (استنلس استیل) در برابر تغییرشکل یک ویژگی مهم به حساب میآید که سبب بهرهگیری از آن در این ورزش مهیج شده است. معنای چقرمگی فولاد چیست؟ چقرمگی یا Toughness به میزان توانایی جذب انرژی توسط ماده قبل از رخداد شکست گفته میشود. البته استفاده از آن محدود و در قسمتهایی خاص است، زیرا چگالی بالای استنلس استیل در زمینه محدودیت ایجاد میکند.
کاربرد استنلس استیل در نماد مشعل المپیک
در کنار کاربردهایی که برای استنلس استیل در ساخت تجهیزات ورزشی نام برده شد خالی از لطف نیست که به یکی از موارد خلاقیت در استفاده از استنلس استیل در صنعت ورزش نیز اشارهای داشته باشیم.
احتمالا حدس زدهاید که منظورمان از این نوع کاربرد، مشعل المپیک و سازههای نمادین و دکوراتیو ورزشی باشد. البته که این کاربرد به شناخت و درک عمیق سازندگان آن از ویژگیهای خاص این آلیاژ مدرن و پیشرفته در ایجاد نمادهای ماندگار و با دوام برمیگردد.
در سال 1992 برای بازیهای زمستانی آلبرت ویل، یک نماد به شکل گل در ابعاد بزرگ ساخته شد، که جنس آن از استنلس استیل است و همچنان با کیفیت اولیه پابرجاست. در سال 2012 نیز در بازیهای تابستانی لندن گلبرگهایی از جنس مس ساخته شدند که ساقههای آن از جنس فولاد ضد زنگ یا همان استنلس استیل بودند. همچنین در سال 2000 برای مسابقات المپیک که در سیدنی برگزار شد، مشعل المپیک، به صورت ترکیبی از آلومینیوم و استنلس استیل ساخته شده بود.
سخن آخر
در این مطلب به چند نمونه از کاربردهای بیشمار استنلس استیل در تجهیزات ورزشی اشاره کردیم. یکی از مهمترین علل استفاده از آلیاژهای استنلس استیل در تولید تجهیزات ورزشی، تضمین ایمنی ورزشکاران است. این آلیاژها به جهت مقاومت بالا به خوردگی، سایش و ضربه، از بروز حوادث احتمالی جلوگیری میکنند همچنین بهداشتی بودن این آلیاژها، دلیل دیگری است که روز به روز بیشتر مورد توجه قرار میگیرند. از این رو استفاده از آنها میتواند آینده دستگاهها و وسایل مورد استفاده در این صنعت را دگرگون سازد.
با پیشرفت و تولید آلیاژهای جدید استنلس استیل انتظار میرود تا استفاده از آنها در دنیای ورزش نیز بیشتر شود. همانطور که البته شاهد استفاده چندبرابری از آن نسبت به دهههای قبل هستیم. استفاده از آلیاژهای پیشرفته در ساخت تجهیزات ورزشی، نه تنها موجب بهبود عملکرد ورزشکاران میشود، بلکه در کنار توسعه صنعت ورزش، به ارتقای سطح سلامت و تندرستی جامعه نیز کمک خواهد کرد.
